بررسی اختیارات حاکم اسلامی از منظر آیات و روایات در فریقین

مسلمانان بر این باورند که رسول خدا? گذشته از مقام نبوت، مقام امامت امّت اسلامی را نیز داشته و بر این اساس در مدینه اقدام به تشکیل حکومت اسلامی نموده و جامعه اسلامی را در همه ابعاد بر اساس اندیشه دینی رهبری نموده است ولی با ارتحال رسول خدا? با اینکه هم? مسلمانان بر این باور بودند که رسول خدا? باید جانشین داشته باشد ولی در شرایط و اختیارات حاکم اسلامی اختلاف پیدا کرده و به دو گروه عمد? شیعه و سنی تقسیم شدند. سوال اساسی این تحقیق این است که محدود? اختیارات حاکم اسلامی چیست؟ آیا شرایط و اختیارات حاکم اسلامی در هر دو نگاه یکی است یا ختلاف دارند و اگر اختلاف دارند علت آن چیست؟ این تحقیق که به روش اسنادی- تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه رسیده است که پیروان اهل بیت? که به شیعه شهرت یافته اند جانشینان پیامبر را در دو دوره مورد توجه قرار داده اند: الف: دور? حضور معصوم?؛ در این دوره که جانشین پیامبر?، امام معصوم می باشد، همان شرایط عصمت و علم پیامبر? را که در پیامبر? معتبر می دانند را در جانشین پیامبر هم معتبر می دانند و همان اختیاراتی که برای رسول خدا? قائلند را برای این گروه که تعداد آنان دوازده نفر می باشند، قائلند. ب: دور? غیبت؛ در این دوره که بر اساس حکمت الهی امام معصوم? حضور محسوس ندارند، احکام اسلامی تعطیل نشده و جانشینان امام معصوم که از آنان به حاکم شرع ، ولی فقیه و .. یاد می شود، لازم نیست شرط عصمت و علم لدنی را داشته باشند ولی نزدیکترین حالت به این شرایط را که همان عدالت و اجتهاد باشد باید دارا باشد و دربار? اختیارات او اختلاف دارند که به دو نظر عمده تقسیم می شوند. گروهی همانند امام خمینی? قائل به ولایت مطلقه فقیه با همان اختیارات رسول خدا? در اداره کشور می باشند و عده ای که چنین اختیارات مطلقی را برای فقیه قائل نبوده ولی اصل اختیارات را پذیرفته اند. شیعه این شرایط و اختیارات را در هر دو دوره با استناد به آیات قرآن، روایات اسلامی، عقل و سیر? نبوی و... اثبات می کند که با متون دینی سازگاری بیشتر دارد. و پیروان خلفا که به اهل سنت شهرت یافته اند چنین تقسیم بندی دوره ای را ندارند و علم لدنی و عصمت را در جانشین پیامبر لازم نمی دانند ولی در اختیارات حاکم اسلامی، چنان اختیاراتی قائل شده اند که برای خلفاء، حق تشریع قائل شده اند و در برابر نص اجتهاد کرده اند که در مواردی نتوانسته اند برای ادعای خود ادل? شرعی و عقلی اقامه کنند و تنها به ادله ای از قبیل مصالح مرسله و ... تمسک جسته اند که خود از مبنای شرعی و عقلی محکمی برخوردار نیستند.